حفظ سلامت پشت میز و نیمکت

وزن کیف مدرسه همراه با محتویات آن نباید بیشتر از 10 تا 15 درصد وزن کودک باشد.

پاییز که از راه می رسد، در کنار تماشای طبیعت رنگارنگ و شنیدن صدای خش خش برگ ها، حضور دانش آموزان در کوچه و خیابان هم جلوه دیگری به شهرها می بخشد؛ برای همین است که پاییز برای ما هیچ وقت جدا از شروع دوباره درس و مدرسه نبوده و نیست.

این روزها هم دوباره دانش آموزان با کیف و کتاب های شان راهی مدرسه شده اند تا سال تحصیلی جدید را هرچه بهتر و با موفقیت بیشتر شروع کنند و تا پایان هم ادامه دهند.

اما نکته بسیار مهمی که حتما باید مورد توجه قرار گیرد، حفظ سلامت دانش آموزان در این دوران است؛ دانش آموزانی که هر روز باید کیفی پر از کتاب و دفتر را به مدرسه ببرند و ساعت ها در کلاس درس بنشینند.

شاید تصور کنید کاری از دست شما ساخته نیست، ولی متخصصان می گویند با اقداماتی ساده می توان از بروز اختلالات اسکلتی، عضلانی پیشگیری نمود و به حفظ سلامت دانش آموزان کمک کرد.

دکتر سیداحمد رئیس السادات، دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران و عضو هیات علمی بیمارستان مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اهمیت تهیه کیف و کفش مناسب برای دانش آموزان می گوید:

هنگام خرید کیف مدرسه، بهتر است کوله پشتی های دوبنده را که بندهای عریضی دارد، انتخاب کنید تا فشار زیادی روی شانه های کودک وارد نشود.

وزن کیف هم همراه با محتویات آن نباید از 10 تا 15 درصد وزن کودک بیشتر باشد؛ به این معنی که اگر وزن کودک 23 کیلوگرم است، کیف و وسایل داخل آن باید وزنی کمتر از 5/2 تا 3 کیلوگرم داشته باشد.

کفش دانش آموزان باید راحت و اندازه پای آنها باشد. همچنین به یاد داشته باشید کفش هایی که کفی نرم و نازکی دارند، مناسب نیستند؛ این موضوع بخصوص در شرایطی که کودک برای رسیدن به مدرسه مسیر ناهمواری را طی می کند، اهمیت ویژه ای می یابد.

با میز و صندلی های غیراستاندارد چه کنیم؟

بارها درباره عوارض نشستن های طولانی مدت صحبت شده و حالا همه می دانند هنگام نشستن هم باید موارد خاصی را رعایت کرد تا آسیبی به بدن وارد نشود؛ اما درباره میز و صندلی های مدرسه چطور؟ آیا می توان برای کاهش مشکلات دانش آموزان، کاری در این زمینه انجام داد؟

دکتر رئیس السادات در این باره چنین می گوید:

بهتر است میز و صندلی دانش آموزان قابلیت تنظیم بر اساس قد و قامت شان را داشته باشند تا از بروز اختلالات اسکلتی پیشگیری شود. اما متاسفانه در حال حاضر چنین شرایطی در کشور ما وجود ندارد و به همین دلیل توصیه می شود معلمان به دانش آموز اجازه دهند روی صندلی جابه جا شده یا به صورت مقطعی از جایش بلند شود.

حتی اگر دانش آموز به شیوه مناسب روی صندلی بنشیند، ولی برای مدتی طولانی نتواند وضعش را تغییر دهید، دچار خستگی عضلات و دردهای اسکلتی می شود.

دانش آموزان می توانند با کمک معلم شان زمانی که در جای خود نشسته اند، حرکات ورزشی و کششی خاصی انجام دهند. این تمرینات علاوه بر کاهش خستگی عضلات، موجب ایجاد فضایی بانشاط در کلاس درس نیز می شود.

عادت درست نشستن در دوران کودکی، به مرور زمان سبب می شود فرد در بزرگسالی دردهای عضلانی، اسکلتی کمتری را تجربه کند. همچنین باید این نکته را هم در نظر داشته باشید که نشستن های طولانی مدت معلمان و دانش آموزان در مقاطع بالاتر، می تواند باعث کوتاهی عضلات شود و این مساله نیز موجب به هم خوردن تعادل، انعطاف پذیری و قدرت عضلات شده و می تواند زمینه ساز بروز کمر دردهای مزمن، دردهای ناحیه بالای کتف و درد و گرفتگی ساق پاها شود.

زنگ های تفریح، آرام ننشینید

زنگ تفریح فرصت مناسبی برای استراحت و فعالیت دانش آموزان به حساب می آید؛ اما متاسفانه بسیاری از دانش آموزان و بخصوص کسانی که در مقاطع بالاتر تحصیل می کنند، حتی در این ساعات هم ترجیح می دهند در کلاس یا حیاط مدرسه بنشینند و تحرکی نداشته باشند. در حالی که متخصصان می گویند برنامه ریزی صحیح در این ساعت ها نکته بسیار مهمی است که نباید فراموش شود.

دکتر رئیس السادات در این زمینه خاطرنشان می کند:

دانش آموزان حتما باید هنگام زنگ تفریح کلاس را ترک کنند و در محیط باز، مشغول فعالیت بدنی شوند. این فعالیت می تواند حداقل به شکل قدم زدن در حیاط مدرسه باشد.

تغییر وضع بدن در زنگ تفریح علاوه بر بهبود عملکرد ذهنی دانش آموزان، برای کاهش دردهای عضلانی، اسکلتی نیز بسیار مفید خواهد بود.

زنگ های ورزش نیز فرصتی مناسب برای انجام حرکات ورزشی و اصلاحی به حساب می آید. بنابراین خوب است با توجه به علاقه کودکان، حرکاتی متناسب با وضع آنها در برنامه های ورزشی گنجانده شود. البته بچه ها باید بیاموزند حتما قبل از شروع ورزش ده تا پانزده دقیقه بدن خود را گرم کنند و پس از پایان کار هم، ده دقیقه فعالیت ورزشی سبک داشته باشند تا به اصطلاح بدنشان به آرامی سرد شود.

انتخاب نوع ورزش به شرایط جسمانی، فیزیک بدنی و علاقه کودکان بستگی دارد. بهتر است کودکان حداقل یک نوبت قبل از رفتن به مدرسه برای ارزیابی وضع اسکلتی، عضلانی به پزشک مراجعه کنند تا چنانچه مشکلی در این زمینه وجود دارد، به موقع مشخص شود. در این بررسی ها علاوه بر این که ناهنجاری های بدن تشخیص داده شده و اصلاح می شود، ورزش های متناسب با وضع کودک نیز به او پیشنهاد خواهد شد.

کودکان در مقایسه با بزرگسالان تمایل بیشتری به فعالیت بدنی و جنب و جوش دارند و همین موضوع باعث می شود تناسب بدنی بهتری هم داشته باشند. البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که کودکان به رشد و بلوغ کافی جسمانی، فیزیولوژی و روانی نرسیده اند؛ بنابراین حتما فعالیت هایشان باید با نظارت بزرگسالان انجام شود.

همچنین با توجه به این که ورزش موجب افزایش دمای بدن می شود، برای مقابله با کم آبی بدن حتما باید هنگام ورزش و فعالیت های بدنی، آب کافی در دسترس کودکان قرار دهید.

مشق شب باعث بیماری می شود؟!

دانش آموزان معمولا وقتی از مدرسه به خانه برمی گردند، چندان توجهی به حالت نشستن خود ندارند و به همین دلیل در وضع نامناسبی مشغول انجام تکالیف مدرسه می شوند. بنابراین بیشتر آنها هنگام نوشتن تکالیف، به حالت چمباتمه یا درازکش قرار می گیرند؛ غافل از این که چنین شرایطی در طولانی مدت می تواند به بروز دردهای عضلانی، آسیب ستون فقرات و گاه تشدید خمیدگی پشت (قوز) یا گودی کمر منجر شود.

دکتر رئیس السادات ضمن بیان این نکات می افزاید:

بهتر است در خانه هم از میز و صندلی متناسب با قد و قامت دانش آموز استفاده شود و چنانچه این شرایط فراهم نیست، می توانید از میزهای کوتاه کمک بگیرید تا زمانی که دانش آموز روی زمین می نشیند، به راحتی به جایی تکیه داده و تکالیفش را انجام دهد. البته باز هم بر این نکته تاکید می شود که هر از گاهی کودک باید از جای خود بلند شود و وضع خود را تغییر دهد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از والدین نمی دانند چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند تا مشکلات اسکلتی، عضلانی کودک به موقع تشخیص داده شده و برطرف شود. دکتر رئیس السادات در این باره می گوید:

برخی از مشکلات عصبی، عضلانی و اسکلتی نهفته است و با معاینه کامل پزشک تشخیص داده می شود. بنابراین خوب است از همان ابتدا و پیش از شروع دبستان، کودکان معاینه و غربالگری شوند؛ چراکه در این سنین بسیاری از ناهنجاری ها قابل اصلاح است یا حداقل می توان از شدت پیشرفت آنها کاست.

زمانی که کودک سابقه خانوادگی مثبت یا علائم خفیف ناهنجاری را داشته باشد، مراجعه به موقع به پزشک می تواند به بهبود سریع تر او منجر شود.

وجود برخی از مشکلات خفیف عضلانی، اسکلتی مانند اختلالات کف پا یا زانوها در کودکان زیر پنج سال طبیعی است؛ بنابراین بررسی از سوی پزشک متخصص می تواند از درمان های نابجا و اضافی جلوگیری کرده و نگرانی والدین را کاهش دهد.

بخش سلامت تبیان

مطالب مرتبط:

کیف بهتر است یا کوله‌ پشتی؟

چطور بچه ها کج و کوله می شوند؟